راهنمای خرید CPU

دستورالعمل انتخاب پردازنده پردازنده یا CPU

پردازنده یا CPU مغز متفکر کامپیوتر شما به شمار می‌رود و برای هر کاری که با کامپیوتر یا لپ‌تاپ انجام می‌دهید ضروری است. اهمیت CPU به حدی است که بدون آن، کامپیوتر عملکردی نخواهد داشت. از این رو، انتخاب یک پردازنده مناسب پیش از خرید از اهمیت بالایی برخوردار است. تصمیم‌گیری در مورد پردازنده ممکن است پیچیده باشد، بنابراین لازم است ابتدا اطلاعات کافی کسب کنید. حتی پس از انتخاب یک CPU، عوامل دیگری وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند. با مطالعه راهنمای خرید CPU که در ادامه برای شما تهیه کرده‌ایم، می‌توانید بهترین انتخاب ممکن را داشته باشید. معیارهای خرید لپ تاپ و کامپیوتر را در اینجا مطالعه نمایید.

با توجه به اینکه شرکت تولید کننده CPU یک عامل مهم در تصمیم‌گیری خرید به شمار می‌رود، ویژگی‌های فنی پردازنده اصلی‌ترین معیار انتخاب است. ویژگی‌های کلیدی مد نظر در این انتخاب شامل تعداد هسته‌ها (cores)، تعداد رشته‌ها (threads) و سرعت کلاک (clock speeds) می‌باشد. با افزایش و بهبود این مشخصات، توانایی CPU در اجرای برنامه‌های سنگین افزایش می‌یابد. با این حال، در صورتی که نیازی به استفاده از برنامه‌های پیچیده و سنگین ندارید، خریداری CPU با قدرت بالا لزوماً ضروری نیست. برای دستیابی به درک عمیق‌تر از انواع CPU و آگاهی بیشتر در مورد سرعت، هسته‌ها و رشته‌ها، در ادامه با ما همراه باشید.

هسته‌ها و رشته‌ها

هسته‌ها، که مانند پردازنده‌های مستقلی عمل می‌کنند، در یک تراشه جمع‌آوری شده‌اند. به طور ساده، هر هسته قادر است به طور مستقل یک کار را در هر لحظه انجام دهد. این بدین معناست که با داشتن تعداد بیشتری هسته، پردازنده قادر به انجام چندین وظیفه همزمان است. نرم‌افزارها و برنامه‌های مدرن به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به طور مؤثر از هسته‌های متعدد برای انجام یک کار به صورت همزمان استفاده می‌کنند. بنابراین، وجود هسته‌های بیشتر می‌تواند به اجرای سریع‌تر برخی از نرم‌افزارها کمک کند.

رشته‌ها در CPU تعیین‌کننده تعداد فرآیندهایی هستند که پردازنده می‌تواند به طور همزمان اجرا کند. پردازنده‌های نوین اغلب از قابلیت چند رشته‌ای برخوردارند (که در پردازنده‌های اینتل به عنوان hyperthreading شناخته می‌شود)، امکان استفاده بهینه از هر هسته را برای انجام وظایف اضافی فراهم می‌کنند. بنابراین، معمول است که CPU‌ها با هشت هسته و ۱۶ رشته یا ۱۲ هسته و ۲۴ رشته مشاهده شوند. در حالی که رشته‌ها به اندازه هسته‌ها سریع نیستند، با این حال کارایی هسته‌ها را تقویت می‌کنند. بسیاری از برنامه‌ها و نرم‌افزارها به صورت خاص از تعداد معینی هسته و رشته استفاده می‌کنند، و خریداری CPU با تعداد بیشتر از آن‌ها به لزوماً به افزایش سرعت یا کارایی منجر نمی‌شود، زیرا برنامه‌ها فراتر از حد تعیین شده خود قادر به پردازش نیستند.

کلاک و IPC

نکته دیگری که در خرید CPUهایی مانند core i7 و دیگر مدل‌ها اهمیت دارد، سرعت کلاک است. سرعت کلاک با واحدهای مگاهرتز (MHz) و گیگاهرتز (GHz) اندازه‌گیری می‌شود و نشان‌دهنده تعداد دسته‌های وظایفی است که یک پردازنده می‌تواند در هر ثانیه انجام دهد. کلاک نماینده‌ی دقیقی از سرعت هر هسته است. در صورتی که دو پردازنده با تعداد هسته‌های یکسان از یک نسل، ولی با سرعت‌های کلاک متفاوت باشند، پردازنده با کلاک بالاتر عملکرد سریع‌تری خواهد داشت.

پردازنده‌ها همچنین دارای تعداد دستورالعمل‌های متفاوت در هر چرخه کلاک هستند که IPC نامیده می‌شود. این میزان وظایفی است که پردازنده در هر چرخه کلاک (هر ثانیه، مطابق با سرعت کلاک مشخص) انجام می‌دهد. این مفاهیم ممکن است کمی پیچیده باشند، اما هنگام مقایسه دو تراشه با یکدیگر، این تعاریف روشن می‌شوند. به عنوان یک قاعده کلی، پردازنده‌ها با سرعت کلاک بالاتر و معماری‌های جدیدتر معمولاً در تقریباً همه کارها سریع‌تر هستند؛ با این حال، برای وظایفی که نیاز به بهره‌وری بالا دارند، پردازنده‌های مدرن با تعداد هسته‌های بیشتر معمولاً سریع‌تر عمل می‌کنند.

پردازنده‌ها همچنین دارای تعداد دستورالعمل‌های متفاوت در هر چرخه کلاک هستند که IPC نامیده می‌شود. این میزان وظایفی است که پردازنده در هر چرخه کلاک (هر ثانیه، مطابق با سرعت کلاک مشخص) انجام می‌دهد. این مفاهیم ممکن است کمی پیچیده باشند، اما هنگام مقایسه دو تراشه با یکدیگر، این تعاریف روشن می‌شوند. به عنوان یک قاعده کلی، پردازن

حافظه کش CPU

یکی از ویژگی‌های مهم در انتخاب CPU، کش یا حافظه پنهان است. کش، حافظه کم حجم و سریعی است که به طور مستقیم بر روی پردازنده تعبیه شده و وظیفه آن نگهداری اطلاعاتی است که CPU به طور مداوم به آن‌ها دسترسی دارد. قرارگیری حافظه کش بر روی چیپ پردازنده، باعث می‌شود دسترسی به اطلاعات سریع‌تر از زمانی باشد که اطلاعات از حافظه اصلی رم استخراج می‌شوند. دو نوع کش اصلی که در هنگام خرید CPU حائز اهمیت هستند، L2 و L3 می‌باشند که معمولا CPUها دارای حجم بیشتری از کش L3 نسبت به L2 هستند. به طور کلی، هر هسته در CPU مجهز به حافظه کش L2 می‌باشد، در حالی که کش L3 بین تمام هسته‌ها مشترک است.

تولیدکنندگان CPU؛ اینتل یا AMD

با آشنایی با واژه‌ها و مشخصات مرتبط با CPU، حال به بررسی تولیدکنندگان آن می‌پردازیم. AMD و Intel دو شرکت برجسته در این عرصه هستند. اپل نیز با پردازنده‌های اختصاصی خود به نام M شناخته می‌شود؛ اما این CPUها قابلیت نصب در رایانه‌های شخصی را ندارند و فقط در مک‌بوک‌ها یافت می‌شوند. به دلیل بی‌ربط بودن این موضوع با مقاله ما، تمرکز اصلی بر روی اینتل و AMD خواهد بود. این دو شرکت دارای رقابت دیرینه‌ای هستند و هرچند AMD تا چند سال پیش رقیبی جدی برای اینتل محسوب نمی‌شد، اما با عرضه پردازنده‌های Ryzen، AMD به طور قابل توجهی به رقابت بازگشته است و اکنون دو گزینه قدرتمند برای انتخاب وجود دارد. تفاوت‌هایی متعدد بین AMD و Intel وجود دارد، با توجه به اینکه هر یک از این شرکت‌ها پردازنده‌های خود را با قابلیت‌های مختلف عرضه می‌کنند.

ویژگی‌های پردازنده‌های اینتل

اینتل، شرکتی با سابقه طولانی، به طور منظم محصولات جدیدی را وارد بازار می‌کند و هم برای دسکتاپ‌ها و هم لپ‌تاپ‌ها پردازنده تولید می‌کند. برخی از پردازنده‌های اینتل دارای گرافیک داخلی هستند، در حالی که برخی دیگر فاقد این ویژگی‌اند که در این صورت نیاز به خرید یک GPU جداگانه خواهید داشت. علاوه بر این، برخی از تراشه‌های اینتل قابلیت اورکلاک شدن دارند، به این معنا که می‌توان سرعت کلاک آن‌ها را در ازای مصرف بیشتر انرژی افزایش داد؛ اما این ویژگی بر روی تمامی مدل‌های آن موجود نیست. در مقابل، AMD بر روی سرعت کلاک و حافظه کش تمرکز دارد، در حالی که اینتل به جمع‌آوری هسته‌های بیشتری پرداخته است.

گاهی اوقات مقایسه بین AMD و Intel نشان می‌دهد که اینتل در انجام کارهای مرتبط با بهره‌وری به دلیل تعداد هسته‌های بیشتر، برتری دارد. همچنین به طور مشخص، برترین پردازنده اینتل، Core i9-13900KS، دارای ۲۴ هسته است.

ویژگی‌های پردازنده‌های AMD

در چند سال اخیر، AMD توانسته جایگاه خود را در بازار پردازنده‌ها بهبود ببخشد. پس از دوران ناکامی با پردازنده‌های Athlon و FX، AMD با عرضه سری Ryzen مسیر خود را بازیابی کرد. علاوه بر این، در حوزه GPU نیز با معرفی محصولات RDNA 2 و RDNA 3 حضور قابل توجهی داشته است. اکنون، با پردازنده‌های Ryzen که به وفور در دسترس هستند، AMD به رشد خود ادامه می‌دهد. AMD همچنین با پردازنده‌های سری Threadripper خود در بخش سرور و ایستگاه‌های کاری موقعیت مستحکمی به دست آورده است. جدیدترین محصولات AMD شامل سری Ryzen 5000 (Zen 3) است که اکنون به مرحله پایانی عمر خود نزدیک می‌شود.

در زمینه تعداد هسته‌ها، AMD به دنبال رقابت برای داشتن بیشترین تعداد نیست، بلکه بیشتر روی ارائه حافظه کش بزرگتر یا سرعت کلاک بالاتر تمرکز می‌کند. با این حال، اینتل هنوز تنها تولیدکننده‌ای است که پردازنده‌ای با فرکانس ۶ گیگاهرتز را در بازار ارائه می‌دهد، گرچه اکثر کاربران به چنین سرعتی نیاز ندارند. اخیراً AMD تکنولوژی V-Cache سه‌بعدی را معرفی کرده است که شامل یک چیپ اضافی پر از کش است که بر روی CPU قرار می‌گیرد. این تکنولوژی حجم حافظه کش CPU را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد و به جای اضافه کردن آن به هر پردازنده‌ای، AMD این چیپ‌ها را با برچسب “X3D” عرضه می‌کند. این افزایش در حافظه کش به پردازنده‌هایی مانند Ryzen 7 5800X3D یا Ryzen 7 7800X3D قدرت قابل توجهی در زمینه بازی می‌بخشد، حتی با تعداد هسته‌های محدودتر نسبت به رقبا. پردازنده‌های AMD به نسبت ارزان‌تر بوده و عملکرد مطلوبی دارند.

برچسب‌ها و نسل‌های CPU هسته‌ها

رشته‌ها و فرکانس‌ها ممکن است پیچیده به نظر برسند، اما این تنها بخشی از داستان است. هر کمپانی نیز طرح‌های خاص خود برای نام‌گذاری محصولاتش را دارد که می‌تواند انتخاب را دشوارتر کند. شما می‌توانید با شناخت نسل و رده‌بندی یک پردازنده، اطلاعات مهمی در مورد آن به دست آورید. AMD و Intel هر کدام طرح‌های نام‌گذاری متفاوتی دارند. پردازنده‌های جدیدتر معمولا عملکرد بهتری دارند و توانایی تشخیص پردازنده‌ها به صورت مستقل به شما امکان می‌دهد تا بهترین انتخاب ممکن را داشته باشید. آخرین نسل پردازنده‌های AMD بخشی از سری Ryzen 7000 هستند، که در آن شماره اول نمایانگر نسل و شماره دوم نشان‌دهنده رتبه پردازنده در آن نسل است. به عنوان مثال، ۷۶۰۰X و ۷۸۰۰X هر دو بخشی از سری Ryzen 7000 هستند، اما ۷۸۰۰X قدرتمندتر و سریع‌تر است. برای مثال، ممکن است تصور کنید که پردازنده‌های Ryzen 7000 متعلق به نسل هفتم هستند، اما این همیشه صادق نیست؛ در واقع، این نسل پنجم پردازنده‌های Ryzen است.

برای فهم بهتر به این مثال توجه کنید

پردازنده Ryzen 7 7800X و Ryzen 5 7600X به ترتیب با برچسب‌های Ryzen 7 و Ryzen 5 مشخص می‌شوند؛ همچنین Ryzen 9 7900X یک پردازنده برتر به شمار می‌آید. Ryzen 7900X نسبت به ۵۹۰۰X از نسل جدیدتری است و ۷۸۰۰X نسبت به ۷۶۰۰X سریع‌تر است، اما هر دو از یک نسل می‌باشند. جالب است بدانید که پردازنده‌های AMD گاهی با “X” در انتهای شماره مدل ارائه می‌شوند. این “X” صرفاً نمایانگر ورژن با عملکرد برتر نسبت به مدل اصلی است. اینتل نیز از یک سیستم نامگذاری مشابه استفاده می‌کند. از عدد اول برای نشان دادن نسل و عدد دوم برای تعیین مکان پردازنده استفاده می‌شود. مانند AMD، اینتل نیز پردازنده‌های خود را بر اساس دسته‌بندی‌هایی مانند Core i7 و Core i9 طبقه‌بندی می‌کند. با درک این موضوع، می‌توانیم Intel 13900K را به عنوان یک پردازنده از نسل سیزدهم در رده i9 تشخیص دهیم. در این مدل نیز عدد بالاتر نشان دهنده قدرت و توانایی بیشتر پردازنده است. با این حال، نامگذاری پردازنده‌ها موضوعی ساده نیست. به عنوان مثال، ۱۳۴۰۰ و ۱۳۶۰۰K هر دو پردازنده‌های i5 از نسل سیزدهم اینتل هستند. اینتل همچنین حروف پسوند خاصی را به انتهای بیشتر مدل‌های خود اضافه می‌کند که نشان‌دهنده ویژگی‌های خاص (یا عدم وجود آن‌ها) است. توجیه منطقی برای این پسوندها و معنای آن‌ها وجود ندارد؛ بنابراین ما تنها آن‌ها را لیست می‌کنیم:

• G1-G7 : درجه گرافیک
• E: گرافیک یکپارچه
• F: بدون گرافیک یکپارچه و نیاز به گرافیک مجزا
• K : قابلیت اورکلاک
• G : مجهز به گرافیک مجزا
• H : بهینه برای موبایل
• S : نسخه ویژه
• T : بهینه‌سازی مصرف انرژی

خوشبختانه، در هنگام خرید پردازنده معمولاً با تمام این پسوندها مواجه نمی‌شوید. مهمترین پسوندهایی که برای پردازنده‌های دسکتاپ اینتل باید به خاطر داشته باشید F و K هستند. اگر به دنبال خرید لپ‌تاپی با پردازنده نسل ۱۳ هستید،

پردازنده‌های گرافیکی یکپارچه

برخی از پردازنده‌ها دارای تراشه‌های گرافیکی یکپارچه هستند که به آن‌ها امکان کارکردن بدون نیاز به کارت گرافیک مستقل را می‌دهد. پردازنده‌های اینتل با پسوند F، مانند Core i5-13600KF، فاقد گرافیک داخلی هستند، در حالی که بسیاری از سایر پردازنده‌ها دارای گرافیک می‌باشند. تراشه‌های گرافیک یکپارچه عموما قدرتمند نیستند، اما یک گرافیک یکپارچه سطح مقدماتی مثل UHD Graphics 770 قادر به اجرای برخی بازی‌های سبک و فعالیت‌های روزمره است. پردازنده‌های AMD به طور معمول فاقد گرافیک داخلی هستند، گرچه چندین واحد پردازش گرافیک شتاب داده‌شده (APU) وجود دارند که این کار را انجام می‌دهند.

سازگاری سوکت

در کنار انتخاب یک پردازنده مناسب، شما به یک مادربرد نیز نیاز دارید تا همه اجزا را متصل نگه دارد. در اینجا سوکت اهمیت پیدا می‌کند، زیرا فقط تعداد محدودی از مادربردها می‌توانند با هر CPU سازگار باشند. سوکت‌های متفاوتی وجود دارند، به همین دلیل شما نمی‌توانید به راحتی یک CPU قدیمی را با آخرین و جدیدترین پردازنده‌های بازار جایگزین کنید.

سیستم خنک‌کننده

خنک نگه داشتن CPU برای حفظ عملکرد کلی سیستم شما بسیار مهم است. گرمای بیش از حد می‌تواند عملکرد رایانه را به طور قابل توجهی کاهش دهد یا حتی به اجزای آن آسیب وارد کند. به همین دلیل، اگرچه اغلب نادیده گرفته می‌شوند، خنک‌کننده‌های مختلف CPU اهمیت بیشتری از آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد دارند. سه نوع خنک‌کننده رایج وجود دارد: خنک‌کننده‌های هوایی، خنک‌کننده‌های مایع AIO و خنک‌کننده‌های سفارشی. نوع اول متداول‌ترین و نوع دوم گران‌تر است و بنابراین تنها در سیستم‌های پیشرفته‌تر وجود دارد.

1. خنک‌کننده‌های هوایی: این خنک‌کننده‌ها از هیت‌سینک‌ها و یک یا چند فن برای خنک کردن CPU شما استفاده می‌کنند. آن‌ها معمولا ارزان بوده و نصب آن‌ها نسبتا آسان است، اما فضای زیادی اشغال می‌کنند.
2. خنک‌کننده‌های AIO: این مدل‌ها برای انتقال گرما از مایع استفاده می‌کنند و دارای فن‌هایی هستند که به دفع گرما کمک می‌کنند. برای پردازنده‌هایی که گرمای بیشتری تولید می‌کنند مناسب‌تر هستند.
3. خنک‌کننده‌های سفارشی: این گزینه احتمالا بهترین است، اما بسیار پیشرفته و گران است.