آیا هوش مصنوعی به زودی شغل‌ها را تهدید می‌کند؟

آیا هوش مصنوعی به زودی شغل‌ها را تهدید می‌کند؟

شاید شما هم شنیده‌اید که هوش مصنوعی به زودی شغل‌ها را تهدید می‌کند. اما آیا واقعاً این فناوری همان‌طور که به نظر می‌رسد، تهدیدی برای امنیت شغلی ما است؟ شواهد و آمار نشان نمی‌دهند که این‌گونه باشد.

اگر به سانفرانسیسکو سفر کنید، متوجه خواهید شد که هوش مصنوعی در همه جا حضور دارد. تبلیغات بیان می‌کنند که این فناوری انقلابی در محیط کاری شما ایجاد خواهد کرد. در کافه‌ها، مردم درباره زمانی که «هوش عمومی مصنوعی» فرا می‌رسد و ماشین‌ها از انسان‌ها پیشرفته‌تر می‌شوند، بحث می‌کنند. پنج شرکت بزرگ فناوری شامل گوگل، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت که همه در سانفرانسیسکو مستقر هستند یا دفاتر بزرگی دارند، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی انجام می‌دهند. آن‌ها امسال بودجه‌ای حدود ۴۰۰ میلیارد دلار برای مخارج سرمایه‌ای در نظر گرفته‌اند که بیشتر به سخت‌افزار هوش مصنوعی و تحقیق و توسعه اختصاص دارد. اگر می خواهید در مورد هوش مصنوعی Pi بدانید بر روک کلیک کنید و مطالعه نمایید..

در این مرکز فناوری، باور عمومی این است که هوش مصنوعی اقتصاد جهانی را دگرگون خواهد کرد. اما برای تحقق این پتانسیل، شرکت‌ها در سراسر جهان باید هوش مصنوعی را خریداری کنند و آن را با نیازهای خود تطبیق دهند تا بهره‌وری بیشتری کسب کنند. سرمایه‌گذاران در سال گذشته ارزش بازار پنج شرکت بزرگ فناوری را بیش از ۲ تریلیون دلار افزایش داده‌اند. تخمین‌ها نشان می‌دهند که درآمد سالانه اضافی ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلاری به دست خواهد آمد که تقریباً معادل فروش اپل است. با این حال، غول‌های فناوری هنوز فاصله زیادی با دستیابی به این نتایج دارند. حتی تحلیلگران خوش‌بین نیز پیش‌بینی می‌کنند مایکروسافت امسال از فروش‌های مرتبط با هوش مصنوعی تنها حدود ۱۰ میلیارد دلار درآمد خواهد داشت. در سواحل غربی آمریکا، نشانه‌های اندکی از تأثیر بزرگ هوش مصنوعی در حوزه‌های خاص مشاهده می‌شود.

یکی از مشکلات کندی تأثیر هوش مصنوعی در بازار کار، سرعت پذیرش این فناوری است. شرکت‌های معتبر تخمین‌های شگفت‌انگیزی از تعداد افرادی که از هوش مصنوعی مولد استفاده می‌کنند، ارائه می‌دهند. نزدیک به دوسوم شرکت‌کنندگان در نظرسنجی جدید شرکت مشاوره مک‌کینزی اعلام کرده‌اند که شرکت آن‌ها به طور منظم از این فناوری استفاده می‌کند؛ تقریباً دو برابر تعداد سال گذشته. گزارشی از مایکروسافت و لینکدین نشان می‌دهد ۷۵ درصد «کارگران دانش» جهانی (افرادی که تمام روز با کامپیوتر کار می‌کنند) از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. طبق این گزارش‌ها، افراد از قبل در دنیای هوش مصنوعی قرار گرفته‌اند.

باید اذعان کرد که استفاده از هوش مصنوعی افزایش یافته است؛ تقریباً همه ما هنگام جستجو در گوگل یا انتخاب آهنگ در اسپاتیفای از آن استفاده می‌کنیم، اما ادغام این فناوری در فرایندهای کسب‌وکار همچنان کار پیچیده‌ای به شمار می‌آید. سازمان‌های آمار رسمی پرسش‌های مرتبط با هوش مصنوعی را از تمام انواع شرکت‌ها انجام می‌دهند و این کار را در مقیاس گسترده‌تری نسبت به مایکروسافت و لینکدین انجام می‌دهند؛ دفتر آمار آمریکا بهترین برآوردها را ارائه می‌کند و نشان می‌دهد که فقط ۵ درصد از مشاغل در دو هفته گذشته از هوش مصنوعی استفاده کرده‌اند. حتی بسیاری از علاقه‌مندان به فناوری اذعان کرده‌اند که برای بهترین نسخه ChatGPT ماهیانه ۲۰ دلار هزینه نمی‌کنند.

سایر کشورها نیز وضعیت مشابهی دارند. طبق آمار رسمی کانادا، ۶ درصد شرکت‌های این کشور در ۱۲ ماه گذشته برای تولید کالا و ارائه خدمات از هوش مصنوعی استفاده کرده‌اند. نظرسنجی‌های بریتانیا نشان می‌دهند که میزان استفاده از هوش مصنوعی در این کشور بالاتر است (حدود ۲۰ درصد کل مشاغل در مارس)؛ اما حتی در بریتانیا هم استفاده از هوش مصنوعی به‌آرامی در حال افزایش است.

نگرانی‌ها در مورد امنیت داده‌ها، سوگیری الگوریتم‌ها و توهمات، سرعت گسترش هوش مصنوعی را کاهش داده‌اند. فست‌فود زنجیره‌ای مک‌دونالد اخیراً به‌صورت آزمایشی از هوش مصنوعی در سرویس Drive-through (تحویل غذا به مشتریان بدون نیاز به پیاده شدن از خودرو) استفاده کرد، اما پس از بروز اشتباهاتی نظیر اضافه کردن ۲۲۲ دلار به صورت‌حساب مشتری برای ناگت مرغ، آن را متوقف کرد. یک مشاور اذعان کرده که برخی از مشتریانش دچار “پایلوت‌تیس” (pilotitis) شده‌اند؛ این مشکل زمانی رخ می‌دهد که تعداد زیادی پروژه کوچک هوش مصنوعی وجود داشته باشد که تشخیص محل مناسب برای سرمایه‌گذاری را دشوار می‌کند. برخی شرکت‌ها نیز به دلیل توسعه سریع هوش مصنوعی، پروژه‌های بزرگ را متوقف کرده‌اند، چرا که سرمایه‌گذاری بی‌پروا روی فناوری جدیدی که به‌زودی ممکن است منسوخ شود، آسان است.

اگر فکر می‌کنید این تلاش‌ها کافی نیستند، تنها نیستید. گلدمن ساچس (Goldman Sachs) یک شاخص بورسی ایجاد کرده است تا شرکت‌هایی را ردیابی کند که به نظر بانک، “بزرگ‌ترین تغییر بالقوه در برآورد سود اولیه از پذیرش هوش مصنوعی از طریق افزایش بهره‌وری” را دارند. این شاخص شامل شرکت‌هایی مانند والمارت، یک فروشگاه بزرگ مواد غذایی و اچ‌اندآر بلاک، یک شرکت تهیه اظهارنامه مالیاتی، می‌شود. از پایان سال ۲۰۲۲، قیمت سهام این شرکت‌ها وضعیت بهتری نسبت به قیمت کل بازار سهام داشته است؛ به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران هنوز چشم‌اندازی به سود اضافی ندارند و حتی ممکن است هوش مصنوعی مدیران را از مسائل مهم‌تر منحرف کند.

برخی شرکت‌ها از هوش مصنوعی برای تحول در عملیات خود استفاده می‌کنند. چگونه می‌توان این امر را ارزیابی کرد؟ شرکت خدمات مالی آنلاین کلارنا (Klarna) نمونه بارزی از این تحولات است. این شرکت اخیراً ادعا کرده است که دستیار هوش مصنوعی آن توانسته کار ۷۰۰ نماینده تمام‌وقت خدمات مشتری را انجام دهد. مدیرعامل کلارنا می‌گوید به‌واسطه استفاده از هوش مصنوعی، میزان اشتغال سالانه در این شرکت به یک‌پنجم کاهش یافته است. کلارنا امیدوار است به‌زودی به یک شرکت سهامی عام تبدیل شود و ادعا می‌کند که صحبت درباره استفاده از هوش مصنوعی توجه رسانه‌ها را جلب می‌کند. با این حال، داده‌های شرکت مشاوره سی‌بی اینسایدس (CB Insights) نشان می‌دهند که تعداد کارکنان کلارنا از مدت‌ها قبل از ورود هوش مصنوعی شروع به کاهش کرده بود. در حال حاضر، ارزش این شرکت ممکن است نصف ارزش آن در سال ۲۰۲۱ باشد. اگر کلارنا اکنون در حال تعدیل نیرو است، احتمالاً استخدام بیش‌ازحد در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ به همان اندازه افزایش استفاده از هوش مصنوعی در این روند تأثیرگذار بوده است.

در واقع خبر هوش مصنوعی به زودی شغل‌ها را تهدید می‌کند، هیچ نشانه‌ای از موج اخراج‌ها در داده‌های کلان اقتصادی مشاهده نمی‌شود. کریستالینا جورجیوا (Kristalina Georgieva)، رئیس صندوق بین‌المللی پول، اخیراً هشدار داده که هوش مصنوعی ممکن است مانند «سونامی» به بازار کار ضربه بزند. با این حال، در حال حاضر نرخ بیکاری در کشورهای ثروتمند زیر ۵ درصد است که نزدیک به پایین‌ترین سطح در تاریخ است. سهم کارگران در کشورهای ثروتمند که در یک شغل ثابت کار می‌کنند، به بالاترین حد خود در تاریخ نزدیک است. همچنین، رشد دستمزد همچنان بالاست که این با فرض کاهش قدرت چانه‌زنی کارگران، همخوانی ندارد.

با بررسی دقیق‌تر اعداد و ارقام، باز هم تأثیر هوش مصنوعی مشخص نمی‌شود. برخلاف این که مشاغل زیادی در حال از بین رفتن هستند، کارگران با سرعتی بیشتر از حد معمول بین شرکت‌ها جابه‌جا نمی‌شوند. با استفاده از داده‌های شغلی در آمریکا و تمرکز بر کارمندان یقه‌سفید که در طیف وسیعی از مشاغل فعالیت می‌کنند، از پشتیبانی اداری تا نویسندگی تبلیغاتی، تصور می‌شود که این نقش‌ها در برابر هوش مصنوعی آسیب‌پذیرتر هستند؛ چرا که هوش مصنوعی در کارهایی که به استدلال منطقی و خلاقیت نیاز دارند، بهتر عمل می‌کند. با این وجود، سهم اشتغال در مشاغل یقه‌سفید نسبت به قبل از همه‌گیری، یک درصد افزایش یافته است .

برخی اقتصاددانان بر این باورند که هوش مصنوعی (AI) در آینده می‌تواند بدون ایجاد بیکاری گسترده، اقتصاد جهانی را دگرگون کند. همکاری با دستیارهای مجازی ممکن است عملکرد کاری را بهبود بخشد. در یک مقاله جدید از آندرس هوملوم (Anders Humlum) از دانشگاه شیکاگو و امیلی وستگارد (Emilie Vestergaard) از دانشگاه کپنهاگ، نتایج نظرسنجی از ۱۰۰ هزار کارگر دانمارکی نشان می‌دهد که پاسخ‌دهندگان به طور متوسط بر این باورند که ChatGPT می‌تواند زمان صرف شده برای انجام حدود یک‌سوم از وظایف کاری را به نصف کاهش دهد. از نظر تئوریک، این موضوع می‌تواند به طرز چشمگیری بهره‌وری را افزایش دهد.

اما داده‌های کلان اقتصادی هنوز نشانه‌های واضحی از افزایش ناگهانی بهره‌وری را نشان نمی‌دهند. بر اساس ارقام رسمی، آخرین برآوردها حاکی از آن است که خروجی واقعی به‌ازای هر کارمند در میان کشورهای ثروتمند در حال رشد نیست. در آمریکا، مرکز جهانی هوش مصنوعی نشان می‌دهد که خروجی به‌ازای هر ساعت همچنان کمتر از روند پیش از سال ۲۰۲۰ است. حتی در داده‌های جهانی حاصل از نظرسنجی مدیران خرید که با تأخیر کمتری ارائه می‌شوند، نشانه‌ای از افزایش ناگهانی بهره‌وری مشاهده نمی‌شود.

شرکت‌ها باید برای دستیابی به این بهره‌وری، سرمایه‌گذاری کنند. به غیر از غول‌های فناوری که بیشتر برای توسعه محصولات هوش مصنوعی برای دیگران هزینه می‌کنند، بسیاری از شرکت‌ها این کار را انجام نمی‌دهند. مخارج سرمایه‌ای (capex) در میان سایر شرکت‌های فهرست S&P 500 (شامل ۵۰۰ شرکت بزرگ آمریکا) احتمالاً امسال کاهش خواهد یافت؛ این مخارج در کل اقتصاد آمریکا نیز به‌سختی در حال افزایش است. سرمایه‌گذاری تجاری در بخش تجهیزات و نرم‌افزار پردازش اطلاعات نسبت به مدت مشابه سال گذشته، تنها ۵ درصد افزایش یافته که کمتر از میانگین بلندمدت است. در سراسر جهان ثروتمند، سرعت افزایش سرمایه‌گذاری نسبت به دهه ۲۰۱۰ کاهش یافته است.

در نهایت، شرکت‌ها ممکن است به پتانسیل واقعی هوش مصنوعی پی ببرند. نفوذ موج‌های فناوری جدید در سراسر اقتصاد زمان‌بر است؛ از تراکتور و برق گرفته تا رایانه‌های شخصی. طبق تحلیل‌ها، اگر درآمد هوش مصنوعی غول‌های فناوری به‌طور متوسط سالانه ۲۰ درصد رشد کند، سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که تقریباً تمام درآمدهای هوش مصنوعی این شرکت‌ها پس از سال ۲۰۳۲ محقق خواهد شد. اگر در نهایت شاهد رونق هوش مصنوعی باشیم، انتظار می‌رود نه‌تنها قیمت سهام عرضه‌کنندگان هوش مصنوعی، بلکه قیمت سهام کاربران این فناوری نیز به‌طور چشمگیری افزایش یابد. اما اگر نگرانی‌ها در مورد هوش مصنوعی بیشتر شود، برنامه‌های مخارج سرمایه‌ای (capex) غول‌های فناوری ممکن است به اندازه ارزش‌گذاری‌های فعلی آن‌ها پرهزینه به نظر برسد.